Xu hướng tiêu thụ & Mở rộng sản xuất
Việc mở rộng sản xuất cà phê robusta trong những năm gần đây diễn ra song song với nhu cầu tiêu thụ tăng lên, khi giá arabica ở mức cao đã khiến nhiều người mua chuyển sang robusta như một lựa chọn kinh tế hơn.
Trong giai đoạn từ niên vụ 2016/2017 đến 2020/2021, nhu cầu tiêu thụ robusta trung bình mỗi năm đạt 70.34 triệu bao. Con số này đã tăng lên 77.94 triệu bao/năm cho giai đoạn từ 2021/22 đến 2025/26, tương ứng mức tăng 11%, cao hơn mức tăng của arabica cùng kỳ, khi tiêu thụ arabica chỉ tăng từ 90.16 triệu bao lên 94.72 triệu bao, tương đương 5%.
Nguồn cung và nhu cầu Robusta niên vụ 12/13 – 25/26
Phân khúc thị trường robusta
Ngành hàng tiêu thụ robusta chủ yếu gồm ba nhóm: trước tiên là ngành cà phê hòa tan, tiếp đến là các cơ sở rang xay chuyên phối trộn Espresso, và cuối cùng là các thị trường nội địa ưa chuộng cà phê rang xay 100% robusta.
Việt Nam là ví dụ điển hình, nổi bật với văn hóa Phin Coffee – cà phê phin pha cùng đá và sữa đặc – vốn rất đặc trưng.
Robusta trong ngành cà phê hòa tan
Ngành cà phê hòa tan đã phát triển nhiều kỹ thuật để tối ưu hóa khả năng chiết xuất dầu từ hạt, trong đó robusta cho tỷ lệ chiết xuất cao hơn arabica. Tuy nhiên, dù đã cố gắng giữ lại hương thơm, cà phê hòa tan vẫn khác biệt về vị so với cà phê rang xay tươi, vì có thể mất tới 50% các hợp chất tạo mùi trong quá trình sản xuất.
Ngoài ra, cà phê hòa tan là lựa chọn hiệu quả để thu hút người uống trà chuyển sang uống cà phê, nhờ tính tiện lợi và tốc độ pha chế nhanh. Các sản phẩm gói 3 trong 1 trên thị trường càng làm tăng tính tiện dụng.
Định vị chất lượng & Hành vi tiêu dùng
Trong khi các quán cà phê specialty hiếm khi quảng bá robusta một cách nổi bật – vì phần lớn các thương hiệu, nhà rang xay và người tiêu dùng vẫn coi robusta kém chất lượng hơn arabica – thì thực tế, robusta khi được tuyển chọn kỹ lưỡng và rang đúng cách vẫn cho hương vị đậm đà, mang hàm lượng caffeine tự nhiên cao cùng hương sôcôla và hương lá thuốc đặc trưng.
Kết quả cuối cùng là một ly cà phê robusta có hương vị mạnh, đậm đà, phù hợp với những ai thích uống cà phê cùng sữa.
Về dài hạn, khi thị trường phát triển, người tiêu dùng sẽ quan tâm nhiều hơn đến các dòng robusta chất lượng cao và cà phê rang xay nguyên chất. Arabica và robusta không phải là đối thủ cạnh tranh trực tiếp mà là hai dòng cà phê khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng và gu thưởng thức là vấn đề thuộc về sở thích cá nhân.
Nguồn cung tương lai & Yếu tố khí hậu
Biến đổi khí hậu đã và đang ảnh hưởng đến sản xuất cà phê. Cây arabica nhạy cảm hơn với điều kiện khí hậu biến đổi như nhiệt độ tăng và lượng mưa thay đổi theo mùa, trong khi robusta tỏ ra bền bỉ hơn. Đồng thời, việc canh tác robusta cũng dễ dàng hơn so với arabica – vốn thường được trồng trên các sườn dốc khó tiếp cận.
Do vậy, 10 triệu bao cà phê bổ sung tiếp theo nhiều khả năng sẽ đến từ robusta và thị trường cũng sẽ thích nghi theo, bao gồm cả việc gia tăng các sản phẩm robusta specialty, đơn nguồn hoặc pha riêng biệt.
Kết luận
Trong bối cảnh biến động nguồn cung Arabica và nhu cầu tiêu thụ toàn cầu tiếp tục tăng, Robusta đang khẳng định vai trò là lựa chọn thay thế hiệu quả về chi phí, đồng thời mở ra tiềm năng phát triển ở phân khúc chất lượng cao.
Mặc dù còn chịu định kiến về chất lượng, Robusta khi được chọn lọc và chế biến đúng cách vẫn đáp ứng thị hiếu mới của người tiêu dùng hiện đại.
Triển vọng sản xuất tiếp tục mở rộng nhờ ưu thế thích nghi khí hậu tốt hơn, quy trình canh tác thuận lợi và sự chủ động của các quốc gia sản xuất chủ chốt như Việt Nam.
Về dài hạn, thị trường Robusta sẽ không chỉ dừng ở vai trò “cà phê thứ cấp”, mà có cơ hội vươn lên với các dòng sản phẩm specialty, đơn nguồn, phù hợp với xu hướng đa dạng khẩu vị và gia tăng giá trị chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu.
