Thời gian gần đây, các luồng thông tin đại chúng, từ truyền thông chính thống cho tới các kênh tài chính mạng xã hội, không ngừng nhấn mạnh về “sự suy tàn của đồng đô la Mỹ”. Họ viện dẫn hàng loạt lý do: bất ổn chính trị, nợ công Mỹ, chính sách lãi suất của Fed, sự trỗi dậy của Trung Quốc, và cả việc các quốc gia “bán tháo trái phiếu Mỹ”.
Nhưng vấn đề là — tất cả những lập luận này đều xuất phát từ một hiểu lầm cơ bản: không ai thực sự hiểu đồng tiền dự trữ toàn cầu là gì, và càng không hiểu cách hệ thống đó vận hành.
Tiền dự trữ không phải là "đô la Mỹ" vật lý
Khái niệm "đồng tiền dự trữ toàn cầu" nghe có vẻ như nói đến đồng đô la Mỹ được lưu trữ trong các kho bạc hoặc ngân hàng trung ương. Nhưng thực tế không phải vậy.
Thế giới không vận hành bằng đô la Mỹ vật lý, mà bằng một hệ thống được gọi là “Eurodollar” – một mạng lưới liên ngân hàng toàn cầu sử dụng các đồng đô la ghi sổ để thanh toán và giao dịch xuyên biên giới, hoàn toàn nằm ngoài nước Mỹ và không nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
Ví dụ, năm 1963, Nhật Bản bán trái phiếu chính phủ Mỹ không phải vì chống Mỹ hay mất niềm tin vào nền kinh tế Mỹ. Họ làm vậy đơn giản là để cung cấp thanh khoản đô la cho hệ thống ngân hàng nội địa, trong bối cảnh thiếu hụt nguồn vốn. Nước này đã làm điều tương tự trong khủng hoảng tài chính châu Á 1998, năm 2008, và gần đây nhất đầu năm 2025.
Đây không hề là dấu hiệu “từ bỏ đồng đô la”, mà là biểu hiện của cách hệ thống tiền tệ toàn cầu hoạt động, trong đó trái phiếu chính phủ Mỹ là tài sản dự trữ có tính thanh khoản cao, được dùng để bổ sung dòng tiền ngắn hạn khi cần thiết.
Tại sao không thể thay thế Eurodollar
Ngay cả khi nhiều quốc gia muốn giảm phụ thuộc vào đồng đô la, họ gần như không có lựa chọn thay thế đủ mạnh. Muốn thay thế đồng tiền dự trữ không chỉ là đổi đơn vị tiền tệ, mà là phải xây dựng một hệ thống ngân hàng toàn cầu mới, với tính thanh khoản, độ phủ sóng và độ tin cậy tương đương – điều hiện tại vẫn còn ngoài tầm với, ngay cả với công nghệ blockchain.
Khi thấy các nước bán trái phiếu Mỹ, thị trường lại phản ứng hoảng loạn vì tưởng rằng các nước đang “từ bỏ đô la”. Nhưng thực tế, đó chỉ là một phần của quá trình điều tiết thanh khoản ngắn hạn. Việc này không phản ánh bất kỳ quyết định chính trị nào – và càng không cho thấy đô la sắp mất vị thế.
Kể từ khủng hoảng tài chính 2008, hệ thống Eurodollar đã vận hành kém hiệu quả hơn, dẫn đến nhiều bất ổn tài chính toàn cầu. Nhưng ngay cả trong điều kiện bất ổn, nó vẫn là nền tảng vận hành duy nhất của hệ thống tiền tệ toàn cầu.
Và đó là lý do vì sao “đô la không thể sụp đổ” – vì thứ cần thay thế không phải là tờ tiền in hình tổng thống, mà là cả một hệ thống thanh toán liên ngân hàng toàn cầu.
