Vào cuối tháng 5 năm 2025, một khối khí lạnh cường độ mạnh, có nguồn gốc từ Nam Cực, dự kiến sẽ bao phủ một vùng rộng lớn của Brazil. Đây được xác định là đợt lạnh mạnh nhất từ đầu năm đến nay và có khả năng tác động trực tiếp đến nhiều chuỗi giá trị kinh tế, đặc biệt là nông nghiệp, năng lượng, và giao thông vận tải.
Nguồn gốc khối khí lạnh
Một khối không khí lạnh có nguồn gốc từ vùng cực đang di chuyển về phía Bắc, được thúc đẩy bởi hai hệ thống xoáy thuận ngoài nhiệt đới. Khối khí này đi qua Argentina, tiến vào miền Nam Brazil và tiếp tục lan rộng đến khu vực Trung Tây, thậm chí ảnh hưởng đến cả miền Nam của vùng Amazon.
Tác động khí tượng của hiện tượng này khiến nhiều khu vực sẽ hứng chịu gió mạnh với vận tốc trên 100 km/h, nhiệt độ ban ngày không vượt quá 10ºC, và nhiệt độ về đêm có thể hạ xuống dưới 0ºC, với một số nơi ghi nhận mức lạnh sâu đến -5ºC. Ngoài ra, trong điều kiện khí quyển đặc biệt lạnh và ẩm, khả năng xảy ra tuyết và mưa đông đá là hoàn toàn có thể, đặc biệt tại các vùng núi cao ở miền Nam Brazil.
Không khí lạnh xâm nhập từ Rio Grande do Sul đến phía Nam Amazonas
Dự báo nhiệt độ và hiện tượng cực đoan
Vào thứ Năm, ngày 29/5, khối không khí lạnh bắt đầu xâm nhập từ phía Tây bang Rio Grande do Sul, kéo theo sự sụt giảm nhanh chóng của nền nhiệt tại các khu vực như Quaraí, Uruguaiana và Livramento. Trong ngày, khối khí lạnh này nhanh chóng bao trùm toàn bộ khu vực miền Nam Brazil và lan đến khu vực Trung-Oeste. Nhiệt độ cao nhất vào buổi chiều tại phần lớn bang Rio Grande do Sul chỉ dao động từ 10ºC đến 13ºC, thậm chí ở một số thành phố phía Nam còn không vượt quá 10ºC. Riêng tại các khu vực phía Đông-Bắc của bang, nơi không khí lạnh đến muộn hơn, nhiệt độ có thể cao hơn đôi chút.
Tuy nhiên, ngày lạnh nhất được dự báo rơi vào thứ Năm, 29/5, khi một vùng thấp lạnh ở độ cao kết hợp với một hệ thống áp thấp mặt đất, hình thành một xoáy thuận ngoài nhiệt đới ven bờ biển bang Rio Grande do Sul. Hệ thống này sẽ gây ra mưa có nơi mưa lớn kèm theo gió rất mạnh, với các đợt gió giật có thể vượt 100 km/h. Thứ Năm sẽ là một ngày thời tiết mang đậm tính chất mùa đông, với cảm giác rét buốt rõ rệt do sự kết hợp của mưa, gió và nhiệt độ thấp, đặc biệt vào ban đêm và sáng sớm. Tại nhiều khu vực, đặc biệt là các vùng núi cao, nhiệt độ suốt cả ngày có thể không vượt quá 10ºC, thậm chí một số nơi chỉ dao động dưới 5ºC trong suốt 24 giờ.
Bản đồ dị thường nhiệt độ ở độ cao 850 hPa (1500 mét) từ mô hình châu Âu cho thấy không khí lạnh đang tràn vào miền nam Brazil vào cuối thứ Tư
Ảnh hưởng thị trường và rủi ro kinh tế
Đợt không khí lạnh mạnh vào cuối tháng 5/2025 được dự báo sẽ gây ra những tác động đáng kể đến nhiều lĩnh vực kinh tế tại Brazil. Trong lĩnh vực nông nghiệp, băng giá xuất hiện trên diện rộng có thể gây nguy cơ mất mùa nghiêm trọng tại các vùng trồng cà phê, nho, rau màu và các loại hoa màu mùa đông. Nhiệt độ thấp cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất sữa, chăn nuôi và các loại cây trồng nhạy cảm với lạnh.
Trong lĩnh vực năng lượng, nhu cầu tiêu thụ điện để sưởi ấm được dự báo sẽ tăng vọt, tạo áp lực lên hệ thống điện quốc gia, trong khi điều kiện thời tiết nhiều mây và ít nắng có thể làm gián đoạn sản lượng điện mặt trời, gây khó khăn cho các nguồn năng lượng tái tạo. Ngoài ra, tuyết và băng giá ở vùng núi cao sẽ làm gián đoạn giao thông vận tải, đặc biệt là trên các tuyến quốc lộ quan trọng nối liền các bang như Rio Grande do Sul, Santa Catarina và Paraná. Điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng nông sản và hàng hóa tươi sống, ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường và người tiêu dùng.
Bản đồ dị thường nhiệt độ ở độ cao 850 hPa (1500 mét) từ mô hình châu Âu cho thấy không khí lạnh ở miền nam Brazil vào chiều thứ năm
Miền Nam Brazil trước nguy cơ băng tuyết
Các mô hình khí hậu của châu Âu (ECMWF) và Canada (CMC) đều dự báo khả năng xảy ra tuyết và mưa đông đá tại các vùng núi cao của miền Nam Brazil, đặc biệt là những khu vực có độ cao trên 1000 mét. Nổi bật trong số đó là vùng Aparados da Serra và Planalto Sul Catarinense, nơi có thể xuất hiện tuyết rơi cục bộ với độ dày đáng kể. Ngoài ra, hiện tượng mưa đá cũng được dự báo có thể lan xuống các khu vực có độ cao từ 500 đến 1000 mét, bao gồm các thành phố nổi tiếng như Gramado và Caxias do Sul, khiến cho điều kiện thời tiết tại đây trở nên đặc biệt khắc nghiệt trong những ngày tới.
Mô hình dự báo lượng tuyết rơi của Canada
Chiến lược ứng phó và giám sát rủi ro
Trước đợt không khí lạnh cực đoan cuối tháng 5/2025, các doanh nghiệp và nông dân cần chủ động triển khai các biện pháp ứng phó nhằm giảm thiểu rủi ro nông nghiệp, đặc biệt là các biện pháp chống băng giá cho cây trồng và vật nuôi. Việc theo dõi sát sao các mô hình dự báo khí hậu uy tín như ECMWF và WRF sẽ giúp nâng cao khả năng ra quyết định kịp thời. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch cụ thể để bảo vệ nguồn cung thực phẩm và năng lượng, nhất là ở các khu vực đô thị và trung tâm tiêu dùng lớn, nơi nhu cầu có thể tăng đột biến trong thời tiết lạnh sâu.
Với các nhà đầu tư và đơn vị giao dịch hàng hóa, đây là thời điểm cần theo dõi chặt chẽ biến động giá của các mặt hàng nhạy cảm với thời tiết như cà phê, đường, đậu tương và ngô, do khả năng mất mùa và gián đoạn vận chuyển có thể làm thay đổi cán cân cung cầu. Ngoài ra, cần chú ý đến giá điện và diễn biến của các hợp đồng tương lai năng lượng, do nhu cầu sưởi ấm tăng mạnh có thể tác động đến thị trường năng lượng trong ngắn hạn.
